Słownik kulinarny

c

Cząber

Cząber
fot. Fotolia
Cząber zwany też satureją, cząberkiem, fasolowym zielem, pieprzykiem, dzięcieliną. Jest rośliną jednoroczną pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego, Azji Mniejszej, Indii Wschodnich. Obecnie występuje w Europie Środkowej, Ameryce Północnej i na południu Afryki. Cząber wykorzystywany jest w kuchni jako przyprawa oraz w ziołolecznictwie. Roślina ta znana była od bardzo dawna przede wszystkim w Rzymie, gdzie zastępowała drogi pieprz. W średniowiecznej Europie rozpowszechniana była przez zakonników i uprawiana w przyklasztornych ogrodach. Do Polski cząber trafi w XI wieku.

Cząber zawiera przede wszystkim olejek eteryczny, najwięcej olejku zawiera ziele zebrane na początku kwitnienia. Poza tym zawiera również garbniki, żywice, flawonoidy, witaminę C oraz sole mineralne magnezu, potasu, sodu, cynku.
Roślina ta obecnie wykorzystywana jest jako przyprawa, ale warto nie zapominać o jej właściwościach leczniczych. Jej zawartość sprawia, że ma ona właściwości przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, przeciwbólowe oraz antyoksydacyjne. Reguluje trawienie i przeciwdziała nadmiernej fermentacji w jelitach. Ze względu na działanie antyseptyczne stosowany jest do przemywania ran, w leczeniu grzybicy skóry, aft, drożdżycy, zapalenia gardła. Coraz częściej wykorzystuje się właściwości olejku eterycznego w nim zawartego. Może on zwalczyć niektóre bakterie oporne na antybiotyki np. gronkowiec złocisty oraz skutecznie walczy z chorobami pęcherza moczowego. Sok ze świeżego ziela łagodzi dolegliwości po ukąszeniu owadów. Wykorzystywany jest w kosmetyce do produkcji maseczek ściągających i przemywania tłustej cery.

Ziele to ma ostry, pikantny smak. W kuchni bułgarskiej wykorzystywane jest do produkcji czubricy – uzyskiwanej z mieszanki głównie cząbru górskiego, soli i innych przypraw. Wchodzi też w skład pieprzu ziołowego i mieszanki ziół prowansalskich. Cząber używany jest do dań z roślin strączkowych, mięsnych, zup, twarożków. Używany jest także do ostrych marynat, konserw rybnych, mięsnych i jarzynowych, a zwłaszcza ogórków i kapusty.