Święconką lub święconym nazywamy pokarmy, które zanosimy do kościoła w Wielką Sobotę, dzień przed Zmartwychwstaniem Pana Jezusa. Często też określa się w ten sposób śniadanie wielkanocne, ponieważ poświęcone pokarmy spożywamy dopiero w niedzielę. Nasze pokarmy błogosławi kapłan, jednak może się zdarzyć, że będzie to diakon lub lektor.
Skład święconki
Pokarmy, które wkładamy do wiklinowego koszyczka to:
- chleb;
- jajka, kolorowe pisanki lub kraszanki;
- baranek, dawniej formułowany z masła lub ciasta, obecnie z cukru lub z czekolady, charakterystyczna jest chorągiewka z napisem „Alleluja”;
- woda;
- mięso, przeważnie kawałek kiełbasy, wędlinę;
- sól, pieprz;
- chrzan;
- ser.
Te składniki święconki są kanoniczne, można uznać za obowiązkowe, jednak co jeszcze zaniesiemy do święcenia w koszyczkach zależy tylko od nas. Koszyczek dodatkowo można przyozdobić listkami bukszpanu, baziami, serwetkami, wstążkami, małymi kurczaczkami, których nie da się przeoczyć w sklepach w okresie wielkanocnym.
Symbolika tradycyjnej święconki
Każdy z pokarmów ma przypisaną sobie odpowiednią symbolikę, która pochodzi prawdopodobnie jeszcze za czasów wczesnośredniowiecznych.
Chleb w każdej kulturze jest jednym z podstawowych pokarmów. W koszyku znajduje się, ponieważ ma za zadanie przynieść nam dobrobyt i pomyślność. Dla chrześcijan chleb to Ciało Chrystusa, dlatego jest najważniejszym składnikiem święconki.
Jajka są symbolem nowego, odradzającego się życia. Uznaje się pisanki jako symbol zwycięstwa życia nad śmiercią. Dawniej nie spożywało się jajek w czasie Wielkiego Postu. Na stołach znajdowały się ponownie dopiero w Wielką Sobotę.
Baranek to symbol Zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa, który jak mówi doktryna chrześcijańska, oddał się na pewną śmierć za grzeszników. Jezus porównany został z barankiem oddanym na rzeź. Chorągiewka z napisem „Alleluja” oznacza dosłownie „Chwalcie Pana”.
Woda to symbol Ducha Świętego. Oczyszcza z grzechu i przygotowuje do nowego życia.
Wędlina, którą kapłan błogosławi to symbol dostatku, zdrowia i płodności. Dawniej nie każdy mógł sobie pozwolić na ten rarytas, dlatego w tradycji symbolizuje bogactwo.
Sól chroni przed zepsuciem. Jest symbolem oczyszczenia. Świadczy o gościnności gospodarza i życiu w harmonii z Bogiem. Minerał ten jest życiodajny dawniej wierzono, że posiada moc odstraszania zła.
Chrzan zwycięża żal, który towarzyszył męce Chrystusa. Jest także symbolem siły fizycznej i krzepy. Wierzono, że w połączeniu z innymi potrawami zapewnia tężyznę.
Ser, jako że jest produktem zwierzęcym, symbolizuje przyjaźń miedzy zwierzętami domowymi a gospodarzami. Poświęcenie tego produktu gwarantuje rozwój stada domowego.
Ciasta świąteczne symbolizują doskonałość. Powinny być wykonane własnoręcznie, nie zakupione w cukierni, ponieważ świadczą o umiejętnościach gospodyń. Przeważnie są to baby drożdżowe albo mazurki.
Obecnie w wielu miejscowościach święcenie potraw odbywa się na zewnątrz świątyni. Wierni stawiają swoje wystrojone koszyczki na przygotowanych stołach. Kapłan odmawia modlitwę błogosławiąc przyniesione pokarmy.
Skład święconki
Pokarmy, które wkładamy do wiklinowego koszyczka to:
- chleb;
- jajka, kolorowe pisanki lub kraszanki;
- baranek, dawniej formułowany z masła lub ciasta, obecnie z cukru lub z czekolady, charakterystyczna jest chorągiewka z napisem „Alleluja”;
- woda;
- mięso, przeważnie kawałek kiełbasy, wędlinę;
- sól, pieprz;
- chrzan;
- ser.
Te składniki święconki są kanoniczne, można uznać za obowiązkowe, jednak co jeszcze zaniesiemy do święcenia w koszyczkach zależy tylko od nas. Koszyczek dodatkowo można przyozdobić listkami bukszpanu, baziami, serwetkami, wstążkami, małymi kurczaczkami, których nie da się przeoczyć w sklepach w okresie wielkanocnym.
Symbolika tradycyjnej święconki
Każdy z pokarmów ma przypisaną sobie odpowiednią symbolikę, która pochodzi prawdopodobnie jeszcze za czasów wczesnośredniowiecznych.
Chleb w każdej kulturze jest jednym z podstawowych pokarmów. W koszyku znajduje się, ponieważ ma za zadanie przynieść nam dobrobyt i pomyślność. Dla chrześcijan chleb to Ciało Chrystusa, dlatego jest najważniejszym składnikiem święconki.
Jajka są symbolem nowego, odradzającego się życia. Uznaje się pisanki jako symbol zwycięstwa życia nad śmiercią. Dawniej nie spożywało się jajek w czasie Wielkiego Postu. Na stołach znajdowały się ponownie dopiero w Wielką Sobotę.
Baranek to symbol Zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa, który jak mówi doktryna chrześcijańska, oddał się na pewną śmierć za grzeszników. Jezus porównany został z barankiem oddanym na rzeź. Chorągiewka z napisem „Alleluja” oznacza dosłownie „Chwalcie Pana”.
Woda to symbol Ducha Świętego. Oczyszcza z grzechu i przygotowuje do nowego życia.
Wędlina, którą kapłan błogosławi to symbol dostatku, zdrowia i płodności. Dawniej nie każdy mógł sobie pozwolić na ten rarytas, dlatego w tradycji symbolizuje bogactwo.
Sól chroni przed zepsuciem. Jest symbolem oczyszczenia. Świadczy o gościnności gospodarza i życiu w harmonii z Bogiem. Minerał ten jest życiodajny dawniej wierzono, że posiada moc odstraszania zła.
Chrzan zwycięża żal, który towarzyszył męce Chrystusa. Jest także symbolem siły fizycznej i krzepy. Wierzono, że w połączeniu z innymi potrawami zapewnia tężyznę.
Ser, jako że jest produktem zwierzęcym, symbolizuje przyjaźń miedzy zwierzętami domowymi a gospodarzami. Poświęcenie tego produktu gwarantuje rozwój stada domowego.
Ciasta świąteczne symbolizują doskonałość. Powinny być wykonane własnoręcznie, nie zakupione w cukierni, ponieważ świadczą o umiejętnościach gospodyń. Przeważnie są to baby drożdżowe albo mazurki.
Obecnie w wielu miejscowościach święcenie potraw odbywa się na zewnątrz świątyni. Wierni stawiają swoje wystrojone koszyczki na przygotowanych stołach. Kapłan odmawia modlitwę błogosławiąc przyniesione pokarmy.
