FUNKCJE WITAMINY A:
-Cykl przemian barwników siatkówki
-Proliferacja i różnicowanie komórek nabłonka i tkanek
-Regulacja ekspresji genów, enzymów i białek, tworzenie połączeń międzykomórkowych
-Odporność (retinol, retinal):ochrona skóry i błon śluzowych,
-Płodność/ rozrodczość (retinol) -
Wzrost i rozwój (zwłaszcza rozwój embrionu i łożyska)
-Metabolizm hormonów
-Inne funkcje to: transport żelaza, wpływ na zmysł słuchu, węchu (błona śluzowa nosa), synteza białek, lipidów i glikoprotein, detoksykacja, ochrona funkcji antyoksydacyjnych
ŹRÓDŁA POKARMOWE WITAMINY A: Tłuszcze rybne i oleje Olej z wątroby halibuta Olej z wątroby dorsza śledzie i makrele Masło Margaryna witaminizowana Jaja Mleko pełne Twaróg tłusty Wątroba wołowa Wołowina, wieprzowina
STRATY WITAMINY A: Straty są spowodowane:
-technikami kulinarnymi (do10-15%)
-temperaturą powyżej 100°C i smażeniem (do 25%)
-przechowywaniem żywności w 10°C -przechowywaniem z dostępem tlenu (do 40%) – rozkład jest przyspieszony przez UV, enzymy, jony metali ciężkich, nadtlenki, ogrzewanie
-przechowywaniem tłuszczów w nieodpowiednich warunkach (w 80%) Witamina A jest odporna: -w środowisku beztlenowym w temperaturze 130°C
-dodatek przeciwutleniaczy (np. tokoferoli) zapobiega stratom
ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ A: Dzieci z nawracającymi infekcjami Noworodki Ciąża Karmienie piersią Wzrost Więcej witaminy A wykorzystuje organizm człowieka podczas takich schorzeń jak: Gorączka Nadczynność tarczycy Przewlekłe zakażenia Stres Zabiegi operacyjne AIDS, odra, ospa wietrzna, nawracające infekcje, choroby wyniszczające, choroby wątroby (marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, stłuszczenie wątroby) Dieta i styl życia (dieta wegetariańska, niedożywienie z niedoborów białkowo-energetycznych, toksyny zewnętrzne (nadużywanie alkoholu i długotrwałe palenie papierosów) Zespół złego wchłaniania: przewlekła biegunka, niedrożność dróg żółciowych, choroba Crohna, pasożytnicze choroby jelit, mukowiscydoza, zapalenie trzustki, celiakia Niedobór cynku (cynk jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu witaminy A)
NIEDOBÓR WITAMINY A w organizmie powoduje:
-Ogólne objawy: utratę apetytu, zmęczenie, podatność na infekcje
-oczy: predyspozycje osobnicze do zaburzeń i utraty wzroku
-Krew: anemia, upośledzone wykorzystanie żelaza
-Płodność: upośledzenie spermatogenezy, zmniejszenie płodności mężczyzn, upośledzenie syntezy testosteronu
-Skóra, włosy, paznokcie: sucha, złuszczająca się, pomarszczona skóra, kruche i łamliwe paznokcie, wczesne siwienie włosów
-Układ odpornościowy: wzrost podatności na zakażenia (zwłaszcza układu oddechowego,
-Kości i zęby: upośledzenie wzrostu kości i tworzenie się zębiny u dzieci i nastolatków
-Wzrost ryzyka rozwoju nowotworów: rak sutka, krtani, płuc, żołądka/jelit, prostaty, przełyku.
-Uszy: wzrost podatności na zakażenia (zwłaszcza układu oddechowego
-Układ oddechowy: zmniejszenie usuwania śluzu przez system transportu śluzowo-rzęskowego, zapalenie oskrzeli, częste zakażenia dróg oddechowych, zapalenie płuc
-Cykl przemian barwników siatkówki
-Proliferacja i różnicowanie komórek nabłonka i tkanek
-Regulacja ekspresji genów, enzymów i białek, tworzenie połączeń międzykomórkowych
-Odporność (retinol, retinal):ochrona skóry i błon śluzowych,
-Płodność/ rozrodczość (retinol) -
Wzrost i rozwój (zwłaszcza rozwój embrionu i łożyska)
-Metabolizm hormonów
-Inne funkcje to: transport żelaza, wpływ na zmysł słuchu, węchu (błona śluzowa nosa), synteza białek, lipidów i glikoprotein, detoksykacja, ochrona funkcji antyoksydacyjnych
ŹRÓDŁA POKARMOWE WITAMINY A: Tłuszcze rybne i oleje Olej z wątroby halibuta Olej z wątroby dorsza śledzie i makrele Masło Margaryna witaminizowana Jaja Mleko pełne Twaróg tłusty Wątroba wołowa Wołowina, wieprzowina
STRATY WITAMINY A: Straty są spowodowane:
-technikami kulinarnymi (do10-15%)
-temperaturą powyżej 100°C i smażeniem (do 25%)
-przechowywaniem żywności w 10°C -przechowywaniem z dostępem tlenu (do 40%) – rozkład jest przyspieszony przez UV, enzymy, jony metali ciężkich, nadtlenki, ogrzewanie
-przechowywaniem tłuszczów w nieodpowiednich warunkach (w 80%) Witamina A jest odporna: -w środowisku beztlenowym w temperaturze 130°C
-dodatek przeciwutleniaczy (np. tokoferoli) zapobiega stratom
ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ A: Dzieci z nawracającymi infekcjami Noworodki Ciąża Karmienie piersią Wzrost Więcej witaminy A wykorzystuje organizm człowieka podczas takich schorzeń jak: Gorączka Nadczynność tarczycy Przewlekłe zakażenia Stres Zabiegi operacyjne AIDS, odra, ospa wietrzna, nawracające infekcje, choroby wyniszczające, choroby wątroby (marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, stłuszczenie wątroby) Dieta i styl życia (dieta wegetariańska, niedożywienie z niedoborów białkowo-energetycznych, toksyny zewnętrzne (nadużywanie alkoholu i długotrwałe palenie papierosów) Zespół złego wchłaniania: przewlekła biegunka, niedrożność dróg żółciowych, choroba Crohna, pasożytnicze choroby jelit, mukowiscydoza, zapalenie trzustki, celiakia Niedobór cynku (cynk jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu witaminy A)
NIEDOBÓR WITAMINY A w organizmie powoduje:
-Ogólne objawy: utratę apetytu, zmęczenie, podatność na infekcje
-oczy: predyspozycje osobnicze do zaburzeń i utraty wzroku
-Krew: anemia, upośledzone wykorzystanie żelaza
-Płodność: upośledzenie spermatogenezy, zmniejszenie płodności mężczyzn, upośledzenie syntezy testosteronu
-Skóra, włosy, paznokcie: sucha, złuszczająca się, pomarszczona skóra, kruche i łamliwe paznokcie, wczesne siwienie włosów
-Układ odpornościowy: wzrost podatności na zakażenia (zwłaszcza układu oddechowego,
-Kości i zęby: upośledzenie wzrostu kości i tworzenie się zębiny u dzieci i nastolatków
-Wzrost ryzyka rozwoju nowotworów: rak sutka, krtani, płuc, żołądka/jelit, prostaty, przełyku.
-Uszy: wzrost podatności na zakażenia (zwłaszcza układu oddechowego
-Układ oddechowy: zmniejszenie usuwania śluzu przez system transportu śluzowo-rzęskowego, zapalenie oskrzeli, częste zakażenia dróg oddechowych, zapalenie płuc
Nina W.