Chleb żytni to jeden z gatunków pieczywa ciemnego. Najzdrowszą jego odmianą jest chleb żytni razowy, wypiekany z mąki, która była jednokrotnie grubo zmielona i zawiera otręby. W 100 g chleba żytniego znajduje się około 260 kalorii. Pieczywo żytnie przygotowane na zakwasie pomaga w utrzymaniu szczupłej sylwetki i zdrowia. Chleb z mąki żytniej daje poczucie sytości i przyspiesza przemianę materii.
Domowy chleb na zakwasie to najsmaczniejszy rodzaj pieczywa. Jest pachnący, pulchny i lekko kwaśny. Domowy zakwas do chleba należy przygotować na bazie mąki, soli i wody. Na zakwasie można upiec chleb gryczany, orkiszowy, pszenny, razowy, pełnoziarnisty i bezglutenowy, np. z mąki kukurydzianej lub z amarantusa. Pojemnik z zakwasem trzeba przykryć bawełnianą ściereczką i odstawić w ciepłe miejsce. Zakwas na chleb powinien pracować, dlatego należy mieszać go co 12 godzin drewnianą łyżką i porcjami dosypywać do niego wodę i mąkę. Po 3-5 dniach zakwas chlebowy jest gotowy i można przygotować z niego zaczyn do chleba. Pieczenie chleba na zakwasie trwa około 45 minut. Aby chleb miał błyszczącą skórkę, po wyjęciu z pieca, należy lekko spryskać ją zimną wodą. Chleb na zakwasie ma cenne właściwości odżywcze. Jest źródłem makro i mikroelementów i usprawnia układ pokarmowy.
Chleb razowy znany jest także jako razowiec lub chleb z pełnego ziarna. Wypiekany jest z mąki razowej – pszennej lub żytniej. Pieczywo razowe jest ciemne i ma większą zawartość błonnika niż klasyczny chleb biały, ponieważ zawiera drobiny z łupin ziaren. Według tradycyjnych receptur chleb razowy wypiekany jest na zakwasie żytnim. Jedzenie chleba razowego jest ukłonem w kierunku zdrowego trybu życia. Chleb razowy zalecany jest w dietach wspomagających układ pokarmowy. Zawiera błonnik i jest źródłem witamin z grupy B.
Najpopularniejszym gatunkiem pieczywa pszennego jest chleb baltonowski. Domowy chleb pszenny można przygotować na zakwasie lub z gotowych mieszanek chlebowych. Własnoręcznie wypiekane pieczywo pszenne ma chrupiąca skórkę i zbitą strukturę. Przepis na chleb można dowolnie urozmaicać dodając do zakwasu, np. mąkę razową. Dzięki temu po upieczeniu można cieszyć się smakiem chleba pszennego razowego. Warto też połączyć dwa gatunki mąki i upiec zdrowszą wersję chleba pszenno-żytniego na zakwasie. Po wyjęciu z pieca chleb pszenny najlepiej przechowywać w lnianych woreczkach, dzięki czemu dłużej zachowa świeżość i chrupkość.
Orkisz, czyli jęczmień dwurzędowy, jest zbożem zalecanym dla alergików i ma cenne właściwości odżywcze. Wspomaga układ krążenia i pracę serca. Przyspiesza przemianę materii i usprawnia trawienie. Z ziaren orkiszu uzyskiwane są m.in.: mąka orkiszowa, płatki orkiszowe i makaron orkiszowy. Chleb z mąki orkiszowej jest bogatym źródłem białka i błonnika. Regularnie jedzone pieczywo orkiszowe poprawia koncentrację i wspomaga pracę mięśni. Dieta orkiszowa wzmacnia narządy zmysłów i obniża poziom cholesterolu. W jednej kromce chleba orkiszowego znajduje się 98 kcal.
Na drożdżach można przygotować chleb orkiszowy, razowy, pszenny, gryczany, pszenno-żytni i bezglutenowy, np. z mąki kukurydzianej. Piekąc domowy chleb na drożdżach, najlepiej wybierać świeże drożdże, które sprawią, że ciasto będzie przyjemnie pulchne. Suche drożdże instant lepiej nadają się do lekkich wypieków z niewielką ilością tłuszczu i cukru. Pierwszym krokiem do przygotowania łatwego chleba na drożdżach jest zrobienie rozczynu z drożdży. Niezbędne składniki na rozczyn do chleba to: drożdże, cukier, ciepłe mleko i mąka pszenna. Tak przygotowany rozczyn należy zostawić na 25-30 minut do wyrośnięcia, a następnie połączyć go z pozostałymi składnikami (mąką, masłem, cukrem, jajkiem, mlekiem i dowolnymi dodatkami, np. makiem) i ponownie odstawić do wyrośnięcia. Domowy chleb na drożdżach można też przygotować w maszynie. Chleb z automatu jest twardszy i ma bardziej zbitą konsystencję.
